İdil Biret’i Ne Kadar Tanıyoruz? – Tolga Aydoğan yazdı…
Yanımdaki kişi 1941 doğumlu, 77 yaşında ve 74 yıldır piyano çalıyor. Adı İdil Biret.
18 Mart 1949’da Galata Rıhtımı’ndan kalkan İstanbul Vapurundaki 143 yolcudan biriydi. Paris’e giderek eğitim alması için gönderildi. Ertesi gün Cumhuriyet Gazetesi’nde “Paris’e gideceği için sevincinden yerinde duramayıp zıplayan küçük müzisyen” diye sayfaları süsledi. Kendisini dinleyen dünyaca ünlü Piyanist Arthur Rubinstein; “Hayatımda birçok istidatlar gördüm, tanıdım. Fakat bu defa Paris’te rastgeldiğim küçük bir Türk kızının üzerimde bıraktığı tesiri hiçbiriyle mukayese edemem. Bu çocuğu dünyada sayılı sanatkârlardan biri olarak kabul ediyorum.” demişti.
Adnan Saygun’dan Halil Bedii’ye, Mithat Fenmen’den Amerikalı hoca Milton Saltingon’a kadar birçok müzik ustası bu küçük kız ile ilgili “dahi” olduğuna dair düşüncelerini paylaşmıştı.
1957 Paris Konservatuvarını birincilikle bitirdi. Türkiye’nin dünya çapında en önemli piyanisti oldu. Reine Laurent, Popelin Mükafatı, Polonya, İtalya, İngiltere, Fransa’dan başarısından ötürü devlet nişanlarıyla ödüllendirildi. 1971’de devlet sanatçısı oldu. Amerika ve Avrupada 120 plak kaydetti. Chopin Büyük Ödülü, Fransa’da Altın Diyapazon gibi bu alandaki en değerli ödülleri aldı ve plakları 3 milyon sattı. Hakkında “Time Dergisi’nde “dahi” diye yazıldı.
Bu gece 2 saat konser verdikten sonra kulisinde kendisiyle tanışma şerefine eriştim. Kitabını imzaladı ve hoş bir anı geride kaldı.
Peki nasıl ortaya çıktı bu kız? Atatürk’ün çocukları koruması için bir kişiyi görevlendirmiştir. Bu kişi Mehmet Fuat Umay’dır. “Umay” çocukları koruyan ruh manasına gelmektedir. Umay, bugün kutladığımız 23 Nisan’da, Çocuk Esirgeme Kurumu’nun açılmasında, Türk Hava Kurumu’nun kurulmasında büyük emekleri olan bir zattır. Umay’ın ve dönemin Maarif Vekili Hasan Ali Yücel’in (Yazar Can Yücel’in babası) yoğun uğraşları sonucu “Harika Çocuk Yasası” çıkarılmasını sağlanır. Suna Kan ile İdil Biret yurt dışına eğitime gönderilir. Yetenekli çocuklar bu sayede gelişim sürdürür ve dünya çapında sanatkarlara dönüşür. Fazıl Say ise bu yasanın son temsilcisidir. Maalesef ki 15 yıldır harika çocuk yasası rafa kalkmış yetenekli çocuklar yurt dışına gönderilmemektedir.
İdil Biret, Cumhuriyet döneminin bir simgesidir. Mustafa Kemal’in Türk kızlarının okuması, her alanda dünya çapında tanınması için verdiği önemin somut yansımasıdır. Dünya İdil Biret’i tanırken kendi coğrafyamızda bizler tanıyor ve ona yeterince değer veriyor muyuz?
Tolga Aydoğan
