Kitaptan Sanattan: ‘Ekphrasis Üçlemesi’ – Bülent Bakan yazdı…
Yazıdan, kağıt ve matbaadan daha önemli bir icat varsa o da kitabın icat edilmesidir. Homo Erectus’un ayağa kalkıp yürümeye başladığı andan beri insanoğlunun kürenin hakim türü olmasını sağlayan başka bir nesne olmamıştır. Bilginin üretimi ve ilerlemenin sürdürülebilir hale gelmesi kitap sayesinde olmuştur. O günden bugüne ete ve kemiğe bürünen sayfalar insanoğlunu geçmiş ve gelecek arasında dolaşan bir yolcu haline getirmiştir. ‘Encarta Küresel Sanat Kolektifi’nin temel hammaddesi olan ansiklopedinin keşfi bu yolculukta son derece önemli bir yere sahiptir.
British Museum’daki 40.5 metrelik Harris Papirüsü bilinen kitap olarak adlandırılabilecek en eski nesnedir. 4. yüzyıldan itibaren ‘codex’-ler kitap olarak kullanılmaya başlandı. Kutsal kitaplar bu codex’ler vasıtasıyla bugüne ulaşmıştır. Bu ve benzeri çabalar sözlü kültürden yazılı kültüre geçilmesini sağlamış ve insanoğlu hafızasını kendi elleriyle çoğaltmıştır.
12. yüzyılda kitaplar bugünküne benzer yapıdaydı ve yine elle yazılıyordu. Ortaçağ’da elle yazılan kitaplar ahşap bir kapak ile koruma altına alınıyordu. Kitabın bir sanat eseri olması öncelikle Çin’de ortaya çıktı. 6. yüzyılda yazılan ‘Jingangjing’ adındaki kitaptan beri kitabın sanat ile olan bağı hiç kopmamıştır. ‘Encarta Küresel Sanat Kolektifi’ kitabın sanat ile olan çok eski bağını yeniden inşa ediyor. Bu köşede bu kolektifin kurucularından Bülent Bakan’ın -ki ben oluyorum- Ortaçağ’da olduğu gibi elle hazırladığı kitaplar ve sözlükler okuyucu ile buluşacak. Böylece Körler için Ansiklopedi serisi için yapılan her serinin elle yapılmış bir kitabı bu siteden kolaylıkla ulaşılabilir olacak. Bu kitapların bir bölümü Deniz Gökduman ile beraber Piramid Sanat’ta sergilenmişti. Şimdi bu kitaplar okuyucu-seyirci ile buluşuyor. Önceleri kitaplar hem okumak hem de seyretmek içindi.
Kitabın bir sanat eseri olduğu okuyucu tarafından pek dikkate alınmıyor. Kitapların bezeme sanatı ile yakınlığı çok eskilere Mısırdaki ‘Ölüler Kitabı’ zamanına kadar gidiyor. Pek çok kitap aynı zamanda el ile de süsleniyordu. Harflerin de bir bezeme unsuru olması boşuna değildir.
Kitap yeniden eski görkemine kavuşurken bilginin estetiği de yeniden ön plana çıkıyor.
Kitapların estetiği son yılların en önemli kurumlarından Corpus Yayınları tarafından da dikkatlice ele alınıyor. Bu yayınevi-galeri açtığı her sergi için bir sergi kitabı hazırlıyor ve sanat yayıncılığında çok büyük bir açığı kapatıyor. Astoria Alışveriş Merkezi‘ndeki sergi salonunda sergilenen tüm eserler bir editör ordusu tarafından destekleniyor. Bu sergileme biçiminin Türk Çağdaş Sanatı için anlamı çok büyük. Sergilenen eserlerin kısıtlı erişimi kitaplar sayesinde göreceli olarak çok daha büyük bir kitleye ulaşıyor ve etkisini çoğaltıyor. Kitabın sanat olduğu ve sanatın da kitap ile bağının asla kopmayacağı konusunda büyük bir umut ortaya çıkıyor.
Her sergi için bir kitap ve her kitap için bir sergileme olanağı bugünün fabrika ayarları bozulmuş küre için de çok yeni bir yaklaşım. Bu yaklaşımın gerçekleşmesinde sayısız kitaba imza atmış olan Ekrem Kahraman’ın yer alması bir sürpriz değil.
Uzun yıllardır çağdaş sanat, edebiyat, sinema, felsefe, kuram ve eleştiri alanlarında yazan bir sanat tarihçisi olan Barış Acar, estetik teorisi etrafında örmeye çalıştığı geniş kapsamlı Ekphrasis Üçlemesi adlı yeni kitabını üç cilt olarak Corpus Yayınları etiketiyle çıkarıyor.
Ekphrasis Üçlemesi, plastik sanatlar, sinema, edebiyat, tiyatro alanlarında yayınlanan makalelerden oluşuyor ve estetik teorisi, sanat felsefesi ile tarih yazımı arasında dolaşıyor… Böylece Ekphrasis sanat tarihinin en önemli metinlerinden biri olmayı bileğinin hakkıyla elde ediyor. Ali Elmacı – Burcu Perçin – Cevdet Erek – Ekrem Kahraman – Ferhat Özgür – Genco Gülan – İbrahim Balaban – Kemal Seyhan – Mustafa Duymaz – Selma Gürbüz – Nazım Serhat Fırat resimleri ile bu kitabın görünürlüğünü ve sanat tarihindeki yerini almasını sağlıyor.
Bu kapsamda 25 Eylül 2018 tarihinde Astoria Alışveriş Merkezi’nde siz de sanat tarihi için bir dönüm noktası olan açılışta yerinizi alabilirsiniz. Alışveriş merkezlerinde sanat ve Corpus Macerası başka bir yazıda etraflıca ele alınacaktır.
Sanattan uzak kalmayın ve duvarlarınız boş kalmasın.
Bülent Bakan
Not: Sergi 28 Ekim 2018 tarihine kadar izlenebilir.