Pera Müzesi’nde ‘Yunanistan Sineması Günleri’
Pera Müzesi, Yunanistan sinemasının klasikleşmiş ve ödüllü filmlerini sinemaseverlerle buluşturan Yunanistan Sineması Günleri’ne ikinci kez ev sahipliği yapıyor.
Theo Angelopoulos, Costas Vrettakos, Jules Dassin gibi auteur yönetmenlerin imzasını taşıyan 24 filmlik seçki, 21-26 Kasım arasında Pera Müzesi Oditoryumu’nda ücretsiz izlenebilecek. Programda, Yunan avangardının ünlü ismi Eva Stefani’nin yürüteceği bir masterclass da yer alıyor.
Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, Yunanistan’dan EMEIS Kültür Kolektifi ve Türkiye’den istos film ile istos yayın’ın ortaklığında düzenlenen Yunanistan Sinema Günleri’ne ikinci yılında da ev sahipliği yapıyor. Yunanistan sinemasının usta yönetmenlerinin 1960’lardan 1990’lara uzanan bir zaman diliminde ürettikleri eserlerden 24 filmlik bir seçki, restore edilmiş kopyalarıyla Türkiye’de ilk kez seyirciyle buluşuyor. Bu yıl kolektif hafıza, insan hakları, göç ve diaspora temalarına odaklanan Yunanistan Sinema Günleri, 21-26 Kasım tarihlerinde Pera Müzesi Oditoryumu’nda ücretsiz gerçekleşecek.
Sıra dışı bir açılış filmi: “Prova”
Yunanistan Sinema Günleri programı, unutulmaz film noir’ların yönetmeni Jules Dassin’in sıradışı filmi Prova (1974) ile açılıyor. Bir bodrum katında gizlice çekilen ve dört haftada tamamlanan Prova, 1973 yılında Atina Politeknik Üniversitesi’nde 40 öğrencinin ölümüyle sonuçlanan isyanı, belgeler, röportajlar, şarkılar ve şiirler aracılığıyla yeniden inşa ediyor. Olayları canlandıranlar ise Melina Merkuri, Lillian Hellman, Maximilian Schell, Arthur Miller, Laurence Olivier gibi usta isimler.
Ülke tarihine mercek tutan klasikler
Theo Angelopoulos’un Yeni Yunanistan Sineması’nın zirvesi kabul edilen epik başyapıtı Kumpanya (1975), Yunanistan’ı şehir şehir dolaşan bir tiyatro grubunu 1939-1952 yılları arasında takip ediyor. Film boyunca ülkenin travmatik tarihi ile grup üyelerinin özel yaşamları birbirine karışıyor.
Pantelis Voulgaris, Selanik Film Festivali’nde En İyi Film ve En İyi Yönetmen ödüllerine değer görülen Mutlu Gün (1976) ile seçkide yer alıyor. Filmde, çorak bir adada sürgündeki mahkûmların yaşadığı sayısız fiziksel ve psikolojik şiddet, çarpıcı bir biçimde beyazperdeye yansıyor.
Takis Spetsiotis imzalı Meteor ve Gölge (1985), Atina toplumunda -özellikle geldiği sosyal sınıfta- tartışmalara neden olan ve eserleri kadar skandallarıyla da döneme damgasını vuran şair Napoleon Lapathiotis’in (1888-1944) hayatını anlatıyor.
Dimos Avdeliodis’in iki okul arkadaşının yaz tatilinde yaşadıklarını mizahi ve hüzünlü bir dille anlatan Yaralı Ağaç (1986) filmi, 1960 yılında Sakız Adası’nda geçiyor.
Dionysis Haritopoulos’un aynı adlı romanından sinemaya uyarlanan Helidona’nın Çocukları (1987), yönetmen Costas Vrettakos’un imzasını taşıyor. İç Savaş’tan 80’lere uzanan trajik bir hikâyeyi beyazperdeye taşıyan film, bir televizyon belgeseli için Yunanistan kırsalındaki Helidona köyüne giden bir gazeteciyle yönetmeni odağına alıyor.
Fotos Lambrinos imzalı Doxobus (1987), izleyiciyi Bizans’ta ilk iç savaşın patlak verdiği ortaçağ Makedonya’sına götürüyor.
Lakis Papastathis’in Selanik Film Festivali’nde En İyi Film ödülüne değer görülen filmi Theofilos (1987), Yunanistan modern sanatının öncül halk ressamı Theofilos Hatzimichail’in yaşam hikâyesine odaklanıyor.
Nikos Koundouros imzalı Byron: Şeytan İçin Bir Ezgi (1992) ise, 19. yüzyıl romantik şairlerinden, Yunanistan aşığı Lord Byron’ın ölümünden önceki son günlerini anlatıyor.
Yönetmenliğini Giorgos Korras ve Christos Voupouras’un üstlendiği, ülkenin göçmen politikalarını eleştiren Görüşürüz (1997), Hristos isimli bir tarihçinin, bir grup Arnavut kaçak göçmenle tanışmasıyla başlayan, ruhsal ve ideolojik bir dönüşüm hikâyesi.
Yunanistan belgesel sinemasının dönüm noktaları
Yunanistan Sinema Günleri, belgesel seçkisiyle de dikkat çekiyor. Lambros Liaropoulos’un Diğer Mektup (1976) filmi, 1965-75 yılları arasında yeni bir özgürlüğe uyum sağlamaya çabalayan Atina hakkında çarpıcı bir deneme sunuyor.
Sakis Maniatis ve Yorgos Tsemberopoulos’un birlikte yönettiği, çağdaş Yunanistan sinemasının en önemli belgesellerinden biri olan Megara (1974), ülkenin gördüğü en ciddi ekolojik felaketlerden birini ele alıyor.
İzleyiciyi cinsiyet rollerinin geleneksel normlardan farklı olduğu Fournoi Adaları’nda bir yolculuğa çıkaran Fournoi, Bir Kadın Toplumu (1983) filmi Alinda Dimitriou ve Nikos Kanakis’in imzasını taşıyor.
Menelaos Karamaghiolis’in Yunanistan belgesel film tarihinde kilometre taşı olarak görülen filmi Rom (1989), Avrupa’daki Romanların yaşamlarını dört farklı karakterin bakış açısıyla izleyiciye sunuyor.
Üzerinde uzun düşündüren kısalar
Film programında ayrıca 9 filmlik bir kısa film seçkisi yer alıyor. Bu seçki içinde yer alan ve Yunanistan sinemasının usta isimlerinden Takis Kanellopoulos’un ilk filmi olan Makedon Düğünü (1960), etnografik sinemanın önemli örnekleri arasında kabul ediliyor.
Yunanistan’ın politik ismi Grigoris Lambrakis’in öldürülmeden önceki son saatlerini ve cenazesinde yaşanan olayları aktaran, Dimos Theos ve Fotos Lambrinos’un birlikte yönettikleri Mayıs’ta 100 Saat (1964), Costa-Gavras’ın meşhur filmi Z–Ölümsüz’ün de temelini oluşturan olayları konu alıyor.
Thodoros Maragos’un Arsa (1971) filmi, Atina’nın Petralona bölgesindeki boş bir arsada, yılın üç mevsimi boyunca yaşamın akışını politik bir dille anlatıyor.
Lakis Papastathis’in 120’den fazla kartpostal ve fotoğrafı kullanarak hazırladığı Amerika’dan Mektuplar (1972), Yunan göçünü odağına alıyor.
Yunanistan ve Türkiye’den Almanya’ya göç edip Berlin, Kreuzberg’de kendilerine yeni bir hayat kuran işçilerin hayatlarından kesitler içeren Son Durak Kreuzberg (1975), Giorgos Karypidis’in imzasını taşıyor.
Dimitris Stavrakas, 1970’ler Atina’sında yaşayan trans bir kadının bir gününü anlatan Betty’de (1979) izleyiciyi dönemin çok ötesinde bir karakterle tanıştırıyor.
Lefteris Xanthopoulos’un “Türk tepeleri” anlamına gelen filmi Tourkovounia (1982), 1950’lerde Atina’daki iç göçe ve bunun kentte yarattığı dönüşüme tanıklık ediyor.
Pantelis Voulgaris’e Selanik Film Festivali En İyi Kısa Film Ödülü ve Film Eleştirmenleri Birliği Ödülü’nü getiren Kaplan Jimmy (1966), ailesini geçindirmek için Atina sokaklarında gösteriler yapan, inanılmaz bir fiziksel güce sahip Kaplan Jimmy lakaplı gencin hikâyesini beyazperdeye taşıyor.
Dimitris Koutsiabasakos imzalı Herakles, Ahelous Nehri ve Büyükannem (1997) filmi ise yönetmenin, büyükannesi Dimitra’nın baraj inşaatı tehdidi altındaki evini odağına alıyor.
Eva Stefani ile ustalık sınıfı atölyesi
Yunanistan Sinema Günleri’nde bu yıl, film gösterimlerine ilgi çekici bir atölye eşlik ediyor. Yunan avangardının ünlü ismi sinemacı, şair ve görsel sanatçı Eva Stefani, program kapsamında 22 Kasım Çarşamba günü saat 20.00’de Pera Müzesi’nde ücretsiz bir masterclass (ustalık sınıfı atölyesi) düzenliyor. Çıkış filmi Atina’nın gösterimi için İstanbul’a gelen sanatçı, gösterimin hemen ardından, bağımsız bir sanatsal yaratım olarak belgeselin sinemadaki konumu üzerine bir konuşma yapacak.
Bu program kapsamındaki tüm gösterim ve etkinliklere katılım ücretsizdir. Rezervasyon alınmamaktadır. Yasal düzenlemeler uyarınca aksi belirtilmediği sürece tüm film gösterimlerimiz 18+ uygulamasına tabidir.
Yunanistan Sinema Günleri Programı:
21 Kasım Salı
19.00 Prova (92′)
22 Kasım Çarşamba
13.00 Rom (76′)
15.00 Meteor ve Gölge (101’)
17.30 Fournoi, Bir Kadın Toplumu (48’)
19.00 Atina (40’)
20.00 Eva Stefani ile Masterclass: “Belgesel: Gözlem Oyunu”
23 Kasım Perşembe
13.00 Megara (79′)
15.30 Helidona’nın Çocukları (118’)
18.00 Doxobus (105’)
24 Kasım Cuma
13.00 Yaralı Ağaç (75′)
15.00 Theofilos (115’)
17.30 Diğer Mektup (75’)
19.30 Kumpanya (230’)
25 Kasım Cumartesi
11.00 KISA FİLMLER SEÇKİSİ
Makedon Düğünü (29’)
Arsa (13’)
Tourkovounia (23’)
Herakles, Ahelous Nehri ve Büyükannem (28’)
Amerika’dan Mektuplar (19’)
Mayıs’ta 100 Saat (20’)
Son Durak Kreuzberg (22’)
Betty (33’)
Kaplan Jimmy (14’)
15.30 Mutlu Gün (110’)
18.30 Görüşürüz (125’)
26 Kasım Pazar
19.00 Byron: Şeytan İçin Bir Ezgi (138’)
Ruhsal Acılarla Karşı Karşıya Kaldığımızda Ne Yapmalıyız? – Etingü Dönmez Durgun yazdı…
