Marcell Restle’nin Anadolu Araştırmaları
“Arşivin Belleği: Marcell Restle’nin Anadolu Araştırmaları” bir yandan alanının önde gelen araştırmacılarından sanat tarihçisi Marcell Restle’nin sistematik çalışma yöntemini gösterirken, bir diğer yandan Anadolu’daki Geç Antik Çağ, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait kültürel varlıkları incelemeye yaşamını adamış bu tutkulu araştırmacının on yıllar boyunca oluşturduğu zengin arşivini gözler önüne seriyor.
Marcell Restle’nin Viyana Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nün arşivi olan DiFaB’a (Bizans Araştırmaları Dijital Arşivi) bağışladığı özel koleksiyonundan, vefatından sonra üniversiteye taşınan belge ve malzemelerin büyük bir bölümü ilk kez sergileniyor. Küratörlüğünü yine Viyana Üniversitesi’nden Lioba Theis, Su Sultan Akülker ve Caroline Mang’ın yaptığı sergide ziyaretçiler ayrıca, 1956–2000 yılları arasında oluşturulmuş zengin arşivden, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı sanatı ve mimarisi alanlarında yüzlerce fotoğraf ve yazılı belge, teknik ve fotogrametrik çizim, görüntü ve ses kayıtlarını da inceleme fırsatı sunuluyor. Arşivin dört bölümde ele alındığı serginin ilk üç bölümünde Restle’nin İstanbul, Anadolu ve Suriye’nin Havran bölgesinde yaptığı araştırmalar kronolojik olarak yer alırken, son bölümde arşivin kısa bir öyküsü teşhir ediliyor.
Bilime adanmış 84 yıllık bir yaşamın derin izlerini taşıyan arşiv, Restle’nin kimliğine, bir çalışma gününü nasıl geçirmiş olabileceğine, internetin dahi olmadığı bir dönemde zamanı nasıl bölüp, tanzim ederek günümüzdeki bir sanat tarihçisinin üretebildiğinden çok daha fazlasını ürettiğine, çalışırken nasıl bir yol izlediği ve araştırmalarında hangi metotları kullandığına dair bilgiler veriyor.
Sergiyle eş zamanlı ve aynı başlıkları taşıyan bir İngilizce ve bir Türkçe kitap ise okurlarla buluşuyor.
Sergi ANAMED‘de 1 Aralık 2019 tarihine kadar ziyaret edilebilir.
Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi
İstiklal Caddesi No: 181 Merkez Han
Beyoğlu – İstanbul
Fotoğraf: Batu Tezyüksel
Marcell Restle Kimdir? (1932-2016)
15 Ocak 1932’de, Almanya’nın güneyindeki Bad Waldsee adında küçük bir şehirde, yetiştirilmesine ve eğitimine çok önem veren zanaatkâr bir ailenin ikinci oğlu olarak dünyaya geldi. Sanat ve mimarlık konusuna erken yaşta duymaya başladığı ilgi, Bad Wurzach’taki Eskiçağ dillerinin öğretildigi liseden mezun olmasının hemen ardından Tübingen ve Münih Üniversitelerinde sanat tarihi, Bizans araştırmaları ve Hıristiyanlık tarihi alanlarında eğitim almasıyla sonuçlandı. Alman Akademik Değişim Servisi’nin aracılığıyla 1956 yılında bir yıllık eğitim için geldiği İstanbul Üniversitesi’nde Kurt Erdmann, Halet Çambel, Semavi Eyice gibi Alman ve Türkiyeli hocalardan dersler aldı. İstanbul’da edindigi bir yıllık bu deneyim, asıl araştırma alanı Bizans sanati olan Restle’ye yeni ufuklar açtı. Alanı dışında genel olarak İslam Sanatı ve özellikle de Osmanlı Sanatı üzerine yaptığı çalışmalar, tüm Doğu Akdeniz ve özellikle İstanbul, Edirne, İznik ve Bursa’nın yanı sıra tüm Anadolu’ya gerçekleştirdiği sayısız araştırma gezileri Restle’nin kültür varlıklarını tanıma, sistematik olarak belgeleme, tarihleme ve analiz etme konusunda ustalaşmasını sağladı.
Viyana ve Münih Üniversitelerinde dersler veren Restle, 1994 yılında üniversite profesörlüğü görevinden emekli oldu. Verdiği dersler, yaptığı yayınlar ve gerçekleştirdiği araştırma gezileri sırasında oluşan, 17.000 slayt, 10.000’i aşkın siyah-beyaz fotoğraf, yaptığı sayısız eskiz ve ölçekli mimari çizim, ayrıca çok sayıda ses ve video kaydı içeren arşivini 2014 yılında DiFaB’a bağışladı. Marcell Restle, doğduğu şehir olan Bad Waldsee’de eski bir ortaçağ külliyesinin parçası olan Spital zum Heiligen Geist (Kutsal Ruh Hastanesi) bünyesindeki yaşlılar evinde 25 Ocak 2016’da hayata gözlerini yumdu.
DiFaB Hakkında
Bizans Araştırmaları Dijital Arşivi (Almanca: Digitales Forschungsarchiv Byzanz-DiFaB) 2007 yılında, Bizans’ın kültürel mirasına ayrılmış görsel bir kaynak veritabanı projesi olarak Viyana Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde profesör Lioba Theis tarafından kuruldu. Halihazırda bünyesinde Almanya ve Avusturya’daki üniversitelerde uzun yıllar görev yapmiş sanat tarihçileri Horst Hallensleben (1928-1998) ve Marcell Restle (1932-2016) tarafından bağışlanan, görsel ve yazılı belgelerin yanı sıra, görüntü ve ses kayıtlarından oluşan iki özel koleksiyon ve 2007 yılından beri düzenli olarak Lioba Theis’in başkanlığında alan uzmanlarının ve öğrencilerin katılımıyla tarihi Bizans coğrafyasına yapılan araştırma gezileri sırasında çekilen fotoğrafları barındırmaktadır.
DiFaB’in temel amacı, Bizans araştırmalarını içeren mevcut özel koleksiyonları ve araştırma gezileri sırasında elde edilen, Bizans’ın ve etkileşim içerisinde olduğu komşu kültürlerin bugün varolan maddi kalıntılarını fotoğraf yoluyla belgeleyerek, bu mirası dijital ortamda korumak ve çevrimiçi bir veritabanında hiçbir engelle karşılaşılmadan alana ilgi duyanlar icin erişilebilir hale getirmektir.
