KİTAPSÖYLEŞİ

Tolga Aydoğan, ‘Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri’ni Anlattı

Tolga Aydoğan’ın ‘Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri’ kitabı Yapı Kredi Yayınları’ndan yayımlandı.
Arka Sokaklar, Kanıt, Bizim Evin Halleri gibi birçok TV dizisinin senaryo ekibinde yer alan ve on beşe yakın TV dizisi yazan Tolga Aydoğan, bugüne kadar ondan fazla da kitap yazdı.
Son dönemde özellikle Atatürk ve Ankara hakkında araştırmalar yapan yazar ile bu kez ‘Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri’ kitabı üzerine konuştuk.

Tolga Aydoğan, 'Orhan Veli'nin Ankara'daki İzleri'ni Anlattı

  • ‘Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri’ yakın zamanda okur ile buluştu. Kitabın yazım süreci hakkında bilgi verebilir misiniz?

Kitap yaklaşık iki yıllık bir çalışmanın sonunda ortaya çıktı. Aslına bakarsanız yıllar içinde Orhan Veli’nin Ankara’daki günlerine dair biriktirdiğim çeşitli bilgiler mevcuttu. İki yıllık bu süre zarfında yoğun bir şekilde ele alarak ve fotoğraflarla destekleyerek bu kitap ortaya çıktı. Kitabı yazma fikrinin ilk kıvılcımı Orhan Veli’nin fotoğrafları oldu. Bir müzayedede Orhan Veli’nin bilinmeyen bir fotoğrafını buldum. 1929 tarihli bu fotoğrafta Orhan Veli Ankara Erkek Lisesi öğrencileriyle birlikte İzmir Muallim Mektebi’ne gitmiş. Diğeri ise ilkokul günlerine ait. 1925 tarihli bu fotoğrafta Orhan Veli ve Oktay Rifat beşinci sınıfta Gazi Mektebi’nin bahçesinde. Bir başka fotoğraf ise 1931 tarihli. Şairin kardeşi Adnan Veli Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına katılmış bisikletle Atatürk’ün önünden geçiyor. Kartpostalın arkasında ise Adnan Veli, “Sevgili Ağabeyime Cumhuriyet Bayramı hatırası” diye imzalanmış. İşte bunlar kitabın yazılması konusunda öne çıkan unsurlar oldu.

Tolga Aydoğan, 'Orhan Veli'nin Ankara'daki İzleri'ni Anlattı

  • Orhan Veli, Beykozlu olarak bilinse de aslında 25 yıl Ankara’da yaşamış. Ankaralı Orhan Veli diyebilir miyiz?

Orhan Veli babası Mehmet Veli Kanık’ın görevi nedeniyle 1925’te Ankara’ya geliyor. Babasını Mustafa Kemal Atatürk bizzat çağırıyor ve Riyaseti Cumhur Orkestrası’nın Bando Şefliğine getiriyor. 1927’de baba Mehmet Veli Bey devlet tarafından açılan Türkiye’deki ilk radyonun müdürü oluyor. Aynı zamanda da Devlet Konservatuar’ına dönüşecek olan Musiki Muallim Mektebi’nde dersler veriyor. Orhan Veli’nin babası her daim Atatürk’ün yanında ve musiki alanında önemli işlere imza atıyor. Orhan Veli bu gerekçeyle Ankara’ya geliyor. İlkokul beşinci sınıftan başlayarak ortaokul ve liseyi Ankara’da Taş Mektep’te bitiriyor. Üniversite ve askerlik için Ankara’dan dönem dönem ayrılsa da hep Ankara’da yaşıyor. Kitabın sonunda da dediğimiz gibi “Ankara’da doğmadı, Ankara’da ölmedi ama Ankara’da yaşadı”. Orhan Veli, Ankara’da çalıştı, âşık oldu, kavga etti, çukura düştü, okudu, yazdı kısaca Ankara’da hayatını geçirdi. Beykoz’da ise sadece doğdu ve çocukluk döneminin bir bölümünü geçirdi. O nedenle Orhan Veli ile Ankara’nın bağları daha güçlü. Kitabı okuduktan sonra da görülecektir ki ona “Ankaralı Orhan Veli” demek yanlış olmayacaktır.

  • Bu kitapta Orhan Veli’nin Ankara’daki yaşantısını ele alıyorsunuz. İlginç bilgiler çıktı mı?

Orhan Veli. Ankara’da yaşadığı 25 yıllık süreçte birçok izini bıraktı. Edebiyat tarihçilerinin de hep araştırdığı bir kulübe var, nam-ı diğer müştemilat. Orhan Veli burayı ev gibi, yazıhane gibi kullanıyor. Bu kitapta bu müştemilatın yerini tespit edebildim, tanıklarla konuştum. Bu Orhan Veli’ye dair ilk defa gün yüzüne çıkan bilgi. Ayrıca bu müştemilatta Fransız Sürrealist Philippe Soupault geliyor. Burada Abidin Dino, Melih Cevdet, Oktay Rıfat, Nahit Hanım, Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu, Sabahattin Ali gibi birçok isim bulunuyor ve Fransız yazarı ağırlıyorlar. Ayrıca Orhan Veli’nin ölümden döndüğü Çubuk baraj yolundaki kaza var. Buna ilişkin önemli bilgiler yine ilk defa ortaya çıktı. Nahit Hanım’ın yaşayan bir komşusu Orhan Veli ile Nahit Hanım arasındaki aşka dair bilgiler paylaştı. Bu da önemli bir ilki oluşturdu. Yine Orhan Veli’nin Dario Moreno ile kaldığı otelin yeri tespit edildi. Bunlar kitapta öne çıkan önemli bilgiler.

Tolga Aydoğan, 'Orhan Veli'nin Ankara'daki İzleri'ni Anlattı

  • Orhan Veli’nin Ankara’daki ilk evini sanırım buldunuz. Nerelerde yaşadığını nasıl tespit edebildiniz?

Bu kitabı yazarken 100’den fazla kitap okudum. Bunların bir kısmı hatırat. Bir kısmı röportaj. Gerek Oktay Rıfat gerek Melih Cevdet olsun Orhan Veli’ye dair birçok bilgi vermiş. Bunları okurken edindiğiniz bilgi ile diğer bir kaynaktaki bilgiyi bir araya getirince ortaya daha somut bir bilgi çıkıyor. Hele ki dönemin telefon rehberleri de bu konuda çok işe yaradı. Orhan Veli’nin tespit edilebilen ilk evi Yahudi Mahallesi’nde ortaya çıktı. Anılarda Melih Cevdet bir yokuştan, Oktay Rıfat da köşe başındaki evden bahseder, değişen sokak adının izini sürerek 1930’ların telefon rehberlerini kurcalayarak bu evi tespit edebildim. Fotoğrafını çekebildim. Kitap yayınlandı ve o eve gittiğimde yıkıldığını gördüm. En azından Orhan Veli’nin yaşadığı ilk evin bir görseli elimizde. Sonra Sağlık Sokak’taki, Atatürk Bulvarı’ndaki, Sümer Sokak’taki diğer evleri buldum. Bunlar bugün yıkılmış olsa da yerlerini bulabilmek önemli oldu.

  • Aynı şekilde çalıştığı yerler ve gittiği meyhanelerin de izini sürmüşsünüz. Onları bulmak kolay oldu mu?

Orhan Veli’nin Ankara’da Tercüme Bürosu’nda çalışıyor. Bugün burası boş Sanayi Caddesi ile Posta Caddesi’nin kesişiminde. Bunun yerini Ankara araştırmaları yaptığım için kolaylıkla tespit edebildim. Ayrıca Orhan Veli PTT Umum Müdürlüğü Telgraf İşleri Reisliği Milletlerarası Nizamlar Bürosu’nda çalışıyor. Bu da Evkaf Apartmanı’nda. Yani bugünkü Küçük Tiyatro binasında. Burayı da tespit etmek için anıların izini sürerek gittim. Hani Güzel Havalar şiirinde diyor ya “Beni bu güzel havalar mahvetti, Böyle havada istifa ettim. Evkaftaki memuriyetimden.” Evkaf dediği bina Küçük Tiyatro binası. Ben bu binaya girip çekimler yaptım, hatta Reşat Nuri’nin kaldığı odayı bile buldum. Orhan Veli’nin buradaki izlerini bir bir tespit edip kitaba koydum. Orhan Veli ayrıca Yeni Hayat Lokantası yani nam-ı diğer Kürdün Meyhanesi’ne ve Şükran Lokantası’na gidiyor. Bunlar da Posta Caddesi’nde. Buraların yerini de tespit ettim. Bulunduğu bina bugün hala ayakta olsa da meyhaneler çoktan kapanmış. Cahit Sıtkı’nın “Otuz Beş Yaş” şiirini yazıp yarışmada kazandığı mükafatı bitirdiği meyhane Şükran Lokantası. Hasan Ali Yücel, Nurullah Ataç, Cahit Külebi, Sabahattin Ali, Orhan Peker, Yahya Kemal, Sabahattin Eyüboğlu, Melih Cevdet, OktayRifat, Orhan Veli hep bu içkili lokantalarda. Ayrıca Garip Akımı’nın ortaya çıktığı Özen Pastanesi, Yaprak Dergisi’nin hazırlandığı Kutlu Pastanesi de ortaya çıkan önemli bilgilerden. Bu saydığım mekanlar o dönem Ankara’nın kalbi. Ben bu ayrıntılara kitapta yer verdim.

Tolga Aydoğan, 'Orhan Veli'nin Ankara'daki İzleri'ni Anlattı

  • Son olarak kitabın kaynakçası oldukça zengin ve kitabı oluştururken 200’den fazla görsel kullanmışsınız. Bu da kitabı zenginleştirmiş. Görselleri bulma konusunda zorluk çektiniz mi?

Ben aynı zamanda Ankara’yla ilgili kartpostal, fotoğraf ve çeşitli efemera biriktiriyorum. Kendi koleksiyonumdaki görseller bunlar. Orhan Veli’nin fotoğraflarıyla Ankara fotoğrafları birleşince kitap görsel olarak zenginleşti. Bende olmayan bazı fotoğraflar için Koç Üniversitesi VEKAM, SALT, Devlet Arşivleri, Türk Tarih Kurumu, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası, Marmara Üniversitesi Taha Toros Arşivi gibi birçok arşivden yararlandım. Ayrıca 109 kitap, 45 makale, dönemin telefon rehberleri, 68 dönem dergisi ve gazetesi, 52 internet kaynağı ve 13 kişiyle yaptığım röportajlar neticesinde “Orhan Veli’nin Ankara’daki İzleri” ortaya çıktı ve Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık tarafından yayımlandı. Hem Orhan Veli severleri, hem Ankara kent tarihine ilgi duyanlara hitap eden bu kitap geniş kitlelere ulaşır ve keyifle okunur.

Tolga Aydoğan: ‘Atatürk’ün kıymetini anlamak için Afganistan’a bakmak kafi’

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu