Doç.Dr. Aslı Kotaman: ‘Sanat Tarihi, Kadınların Neden Dışlandığını Sorgulayarak Yeniden Değerlendirilmeli’
Yazar, akademisyen ve araştırmacı Doç.Dr. Aslı Kotaman, Dünya Emekçi Kadınlar Günü kapsamında düzenlenen “Sanatın Erkeksiz Tarihi” başlıklı söyleşi kapsamında 3 Mart 2025 Salı günü Beykoz Üniversitesi’nin konuğu oldu.
Üniversite öğrencileri ve akademisyenlerin katıldığı söyleşiye “Neden büyük kadın sanatçı yok?” sorusuyla başlayan Kotaman, tarihsel süreç içerisinde kadınlar ve erkeklerin eşit olmayan koşullarda sanat ortamında var olduklarını, kadınların erkekler için erkekler tarafından belirlenmiş oyunun dışında tutulduğunu, sanatın içerisinde olmayı başarabilen az sayıda kadın sanatçının sanatsal üretiminin de erkek sanatçıların gölgesinde kalarak değer görmediğini belirtti. Günümüzde dahi kadınların sanatçı olarak erkek hegemonyasının altında görmezden gelindiğini vurgulayan Doç.Dr. Aslı Kotaman, yapılan araştırmalara göre A.B.D.’deki on sekiz büyük sanat müzesinin koleksiyonlarındaki eserlerin yüzde 87’sinin erkeklere ait olduğunu; tarihi bir kadın sanatçı olan Artemisia Gentileschi‘nin ilk büyük kişisel sergisinin ancak 2020 yılında sanatseverlerle buluşabildiğini; kadın sanatçıların eserlerinin Londra’daki Ulusal Galeri koleksiyonunun yalnızca yüzde 1’ini oluşturduğunu; Londra’daki Kraliyet Sanat Akademisi’nin ana mekanında ilk kez 2023 yılında bir kadın sanatçının kişisel sergisine ev sahipliği yaptığını; Turner Ödülü’nü bireysel olarak sadece bir siyahi kadının kazandığını aktardı.
‘Kadın Sanat Eserlerine Yönelik Pazar Orantısız’
Jenny Saville‘in “Propped” adlı otoportresinin yakın zamanda Sotheby’s’de yaklaşık 12,4 milyon dolara satın alınmasına karşın; kadın sanat eserlerine yönelik pazarın sadece daha küçük değil, aynı zamanda orantısız bir şekilde birkaç sanatçı üzerinde yoğunlaşmış durumda olduğunu belirten Kotaman, kadın sanatçıların ürettikleri az sayıda eserin dahi, üreten sanatçının kadın olması sebebiyle “bir değeri olmadığı” düşüncesiyle koleksiyonlara dahil edilmediğini ve bu sanatçıların eserlerinin günümüze dek ulaşamadığını anlattı.
‘Sanat Tarihini Yeniden Değerlendirmemiz Gerekiyor’
Dahi olarak tanımlanan çoğu erkek sanatçının yapıtlarının oluşma aşamasında bizzat kendisi de sanatçı olan, onlara eşlik eden, kızı ya da eşi olma sıfatıyla yanlarında bulunan ancak yine erkekler tarafından belirlenen yaşam koşulları sebebiyle gerçek dehalarını ortaya çıkaramayan kadınların bulunduğunu aktaran Doç.Dr. Aslı Kotaman, sanat tarihini yalnızca eksik olan kadın sanatçıları arayarak değil, kadınların neden dışlandığını sorgulayarak ve bu yapısal eşitsizlikleri dönüştürmeye odaklanarak yeniden değerlendirmemiz gerektiğini vurguladı.
