’10 Kasım Yas Günü’nün Hiç Görmediğiniz Fotoğrafları
10 Kasım Yas Günü, Yapı Kredi Bankası Tarihi Arşivi, Selahattin Giz Koleksiyonu’ndan seçilen fotoğraflar, o günün gazetelerinden yapılan alıntılarla 10-20 Kasım arasındaki tarihi günleri yeniden yaşatıyor.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Atatürk,10 Kasım 1938 Perşembe günü saat 09:05’te Dolmabahçe Sarayı’nda hayata gözlerini yumdu. Onun ölümü Türkiye’yi yasa boğduğu gibi bütün dünyada da geniş bir yankı uyandırdı. Dünya büyük liderlerinden birini kaybetmişti. Atatürk’ün Türk bayrağına sarılı tabutu 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı’nın büyük tören salonunda katafalk üzerine konuldu. Üç gün üç gece İstanbul halkı önünden saygı geçişi yaptı. Cenazesine Almanya, Belçika, Bulgaristan, Çin, Danimarka, Mısır, İspanya, Amerika, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Yunanistan, Macaristan, Irak, İran, İtalya, Japonya, Norveç, Hollanda, Polonya, İsveç, İsviçre, Sovyetler Birliği vb. gibi dünyanın dört bir yanından dünya liderleri katıldı. Cenaze namazı 19 Kasım sabahı Prof. Serafeddin Yaltkaya tarafından kıldırıldı. Aynı gün saat 08:30’da tabut, sarayın dış kapısı önündeki top arabasına konularak törenle Sarayburnu’na getirildi; Zafer Torpidosu’na alınarak Moda açıklarında duran Yavuz Zırhlısı’na nakledildi. Saat 14:00’te İstanbul’dan ayrılan zırhlı saat 18:30’da İzmit’e vardı. Gece özel bir trenle Ankara’ya gönderilen cenaze, 20 Kasım günü saat 10:00’da Ankara İstasyonu’nda Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından karşılandı. Atatürk’ün top arabasına konulan naaşı törenle TBMM’ye getirilerek katafalka konuldu.
Foto muhabirleri İstanbul, İzmit ve Ankara’da yaşanan bu tarihi anları belgelediler. Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan, Cengiz Kahraman’ın hazırladığı 10 Kasım Yas Günü kitabı, Yapı Kredi Bankası Tarihi Arşivi, Selahattin Giz Koleksiyonu’ndan seçilen fotoğraflar, o günün gazetelerinden yapılan alıntılarla 10-20 Kasım arasındaki tarihi günleri yeniden yaşatıyor. Kitapta ayrıca Atatürk’e yapılan cenaze törenine ait esas program da bulunuyor.
“Atatürk Ankara’nın kucağında. Ey büyük Türk milleti! Atatürk’ün eserlerine, layık oldukları mevkii vermekte devam ettiğin müddetçe emin ol ki O daima senin aranda yaşayacaktır.”
Cumhuriyet Gazetesi, 21 Kasım 1938
“İngiliz Mareşali Lord Birwood merasimin son safhasında Halkevinin balkonundan Büyük Ölüyü tazimde bulunuyor. Maluliyeti dolayısıyla merasimin yürüyüş safhasına iştirak etmemiş, fakat Atatürk’e hürmet vazifesini Halkevi balkonunda ayakta selam vaziyetinde ifa etmiştir.”Kurun Gazetesi, 21 Kasım 1938 “Atatürk’e tazim vazifemizi ifa ettiğimiz bu anda, halkımıza kalbimden gelen şükran duygularımı ifa etmeği, ödenmesi lazım bir borç saydım. Milletler arasında kardeşçe bir insanlık hayatı Atatürk’ün en kıymetli ideali idi. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü” Cumhuriyet Gazetesi, 21 Kasım 1938 “Büyük Şefin aziz naaşı Ankara yolunda. Yavuz selam topları atarken, Atasının İstanbul’dan uzaklaştığını son kez görmek için sahillerde toplanan halk.” Akşam Gazetesi, 20 Kasım 1938
“Yollarda bulunan talebelerin gösterdiği hassasiyet her türlü tasvirin fevkinde idi. İstanbul Kız Lisesi’nin hemen bütün talebeleri, Onun yüksek ölüsü geçerken kendilerini yerlere atıyorlar, gözyaşlarını zapt edemiyorlardı.” Cumhuriyet Gazetesi, 20 Kasım 1938
“Cenaze alayı ağır ağır ilerliyor. Tophane ve civarı görülecek bir manzara teşkil ediyordu. Boğazkesen yokuşunda göz alabildiğine insan başından başka bir şey görülmüyor. Karaköy’den Yüksekkaldırım’a bakıldığı zaman İstanbul’da hiç bir zaman görülmemiş bir kalabalığın dekoru ile karşılaşılıyordu.”Cumhuriyet Gazetesi, 20 Kasım 1938 “Baş ve ayak uçlarında üçer mes’alenin yandıgı ve dört subayın yalınkılıç nöbet beklediği Büyük Kurtarıcının tabutu önünde Millet Meclisi azaları ile, kara, deniz ve hava kuvvetlerine mensup komutanlarla, subayların ve hükümet erkanının veda ve tazim geçişleri başladı.”Cumhuriyet Gazetesi, 21 Kasım 1938 “Misafir heyet reisleri, delegeler ve sefirler: Afganistan, Arnavutluk, Almanya, Belçika, Bulgaristan, Çin, Danimarka, Mısır, İspanya, Estonya, Amerika, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Yunanistan, Macaristan, Irak, İran, İtalya, Japonya, Letonya, Litvanya, Norveç, Hollanda, Polonya, Romanya, İsveç, İsviçre, Suriye, Çekoslavakya, Sovyetler Birligi, Yugoslavya bu kalabalık heyetler içinde temsil ediliyorlar. Ayrıca Milletler Cemiyetinin, Fransız Suriye manda idaresinin, Düyunu Umumiyenin mümessilleri de var.” Cumhuriyet Gazetesi, 21 Kasım 1938
“Günlerden beri ağlamaktan kızarmış olan gözlerden şimdi yeniden gözyaşları boşanıyor. Atatürk’ün yiğit Ankara’sı Ebedi Şefine bu sefer ne acı şekilde kavuştu. Sen böyle mi gelecektin? Onu bu sabah kendi treninden omuzlar üstünde indirildiği zamana kadar hiç kimsenin bunu söylemeğe dili varmıyordu.”Cumhuriyet Gazetesi, 21 Kasım 1938
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Atatürk, 10 Kasım 1938 Perşembe günü saat 09:05’te Dolmabahçe Sarayı’nda hayata gözlerini yumdu. Onun ölümü Türkiye’yi yasa boğduğu gibi bütün dünyada da geniş bir yankı uyandırdı. Dünya büyük liderlerinden birini kaybetmişti. Atatürk’ün Türk bayrağına sarılı tabutu 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı’nın büyük tören salonunda katafalk üzerine konuldu. Üç gün üç gece İstanbul halkı önünden saygı geçişi yaptı. Cenazesine Almanya, Belçika, Bulgaristan, Çin, Danimarka, Mısır, İspanya, Amerika, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Yunanistan, Macaristan, Irak, İran, İtalya, Japonya, Norveç, Hollanda, Polonya, İsveç, İsviçre, Sovyetler Birliği vb. gibi dünyanın dört bir yanından dünya liderleri katıldı. Cenaze namazı 19 Kasım sabahı Prof. Serafeddin Yaltkaya tarafından kıldırıldı. Aynı gün saat 08:30’da tabut, sarayın dış kapısı önündeki top arabasına konularak törenle Sarayburnu’na getirildi; Zafer Torpidosu’na alınarak Moda açıklarında duran Yavuz Zırhlısı’na nakledildi. Saat 14:00’te İstanbul’dan ayrılan zırhlı saat 18:30’da İzmit’e vardı. Gece özel bir trenle Ankara’ya gönderilen cenaze, 20 Kasım günü saat 10:00’da Ankara İstasyonu’nda Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından karşılandı. Atatürk’ün top arabasına konulan naaşı törenle TBMM’ye getirilerek katafalka konuldu.
Foto muhabirleri İstanbul, İzmit ve Ankara’da yaşanan bu tarihi anları belgelediler. Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan, Cengiz Kahraman’ın hazırladığı 10 Kasım Yas Günü kitabı, Yapı Kredi Bankası Tarihi Arşivi, Selahattin Giz Koleksiyonu’ndan seçilen fotoğraflar, o günün gazetelerinden yapılan alıntılarla 10-20 Kasım arasındaki tarihi günleri yeniden yaşatıyor. Kitapta ayrıca Atatürk’e yapılan cenaze törenine ait esas program da bulunuyor.
