Çağdaş Amazon Kadını: ‘Zehra Aral’ – Gülseren Südor yazdı…
Ressam Zehra Aral; akademiyi bitirdiği 1968’den bu yana Yunan ve Anadolu mitolojisine konu olmuş kadın savaşçılar gibi, sanatı için büyük savaşlar vermiş önemli bir kadın ressamımızdır. ‘Sanatçı yaşadığı çağın tanığıdır’ değişini kanıtlarcasına; Zehra Aral çocuğa, kadına, emekçiye ve ezilene yapılan haksızlıklara karşı paletini kalkan; fırça ve kalemini ok; boyalarını savaşının rengi olarak kullanmıştır. İşte bu nedenlerle Zehra Aral, bir Amazon kadınıdır.
Öğrencilik yıllarından itibaren ’68 kuşağının tüm fırtınalarının içinde birebir yer alması, ülkedeki ve dünyadaki gelişmelerden etkilenmesi resimlerinde kendine özgü bir anlatım dilinin oluşmasına neden olmuştur. Kızların çocuk yaşta evlendirilmesini; elinde, göğsünde, sırtında çocuklarla tarlada, bağda, bahçede çalışan emekçi kadınların problemlerini; toplumsal tüm sorunsalları kendine konu olarak seçebilmesi resimleri için konu sıkıntısı çekmemesinin başlıca nedendir.
Zehra Aral için gazete ve dergilerdeki fotoğraflar, televizyon ekranında gördükleri onun için hazır temalarıdır. Gördüğü ve duyduğu olaylarla empati kurduktan sonra süzgecinden geçirip yalın bir şekilde resmeder. Buna örnek olarak 1975 yılında Paris’te gördüğü “Faşistmus” isimli derginin iç sayfasındaki Naziler tarafından asılarak öldürülen Rus kızı Zoya fotoğrafının onda bıraktığı etki gösterilebilir. Hemen o akşam bir lokantada peçete üzerine desenini çizer. Daha sonra Zoya’yı yıllarca aklından çıkaramadığı için yağlıboya resmini yapar, çok sayıda desenini çalışır.
Resimlerinin yüzeyindeki sonsuz boşluklarda tek veya ikili-üçlü figürlerden başka hiçbir elemanın olmaması, izleyenin dikkatinin sadece bu lekelere odaklanmasını sağlar. Ancak burada asıl dikkat çeken o yüzeyin biçimleri saran, kavrayan ve ön plana çıkmasını sağlayan derin perspektifli yüzeyler olmasıdır. Bazen çok katmanlı boya tabakası, bazen satıhta şeffaf denilecek kadar az boya kullanılarak başka bir soyutlama boyutu elde edildiğini gözlemleyebiliriz.
Zehra Aral’ın; akademide Bedri Rahmi Eyüboğlu öğrencisi olarak hocasının vermeye doyamadığı engin bilgilerinden yararlanıp, biçimden hareketle anlatımcı bir tarzda denge ve sadelik aramak üzere yola çıkmıştır. Türk resim sanatında özgün bir yer edinmesi uzun çabalar sonucunda oluşturmuşken Zehra Aral’ın talihsiz bir hastalık sonucu üretimi durmuştur. Amazon kadınının; şimdilerde MSGSÜ Tophane-i Amire’deki Beş Kubbe Salonu’nda devam eden “Var Olmak İçin” isimli retrospektif sergisini gidip mutlaka gezin ve görün.
Gülseren Südor
Ana Görsel: @keremözgün
