Depremlerde Hasar Gören Kültürel Miras – Mine Bora Diri yazdı…

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Türkiye’deki depremlerin kültürel mirası nasıl etkilediğine odaklanan bir küresel bağış kampanyası başlattı. #SaveTheLegacy adlı web sitesi üzerinden yapılan bu kampanya, yerel kimliği ve geçim kaynaklarını korumak için hayati önem taşıyan kültürel miras yapılarının restorasyonu için bireysel ve kurumsal bağışları toplamayı amaçlıyor. Bu ay içinde, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde düzenlenen lansmanla duyurulan kampanyada, Şubat 2023’teki depremlerin Türkiye’nin güneyinde büyük zarara yol açtığı kültürel miras yapılarının restorasyonu için kaynak toplama çabasını resmen başlattı. www.savethelegacy.org adresi, bölgenin kültürel çeşitliliği üzerinde odaklanarak, insanları bu değerli mirasın restorasyonuna katılmaya çağırıyor.

Depremler, 50.700’den fazla insanın yaşamını yitirmesine ve 11 ilde 313.000 binanın yıkılmasına neden oldu. Bu felaket aynı zamanda bölgenin benzersiz kültürel mirasına da zarar verdi. 13 farklı medeniyete ev sahipliği yapmış olan bölgedeki 8.444 tarihi yapının 3.752’si hasar gördü veya yıkıldı. Uzmanlar, yeniden inşa ve restorasyon maliyetinin milyarlarca doları bulacağını tahmin ediyor. UNDP Türkiye Temsilcisi Louisa Vinton, kültürel mirasın restorasyonunun sadece eserleri onarmakla kalmayıp, aynı zamanda bölge halkının kimlik duygusunu güçlendiren ve yerel kültür varlıklarını yeniden canlandıran bir süreç olduğunu vurguluyor.

UNDP, felaketin hemen ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yakın iş birliği içinde çalışarak kültürel mirasın korunması için çaba sarf etti. Kampanya, bölgedeki arkeoloji müzelerine konteynerler teslim edilmesiyle başladı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanlarına hasarın değerlendirilmesi için gerekli ekipman sağlandı. Ancak, restorasyon için gereken finansman hala yetersiz. Bu kampanyayla, kültürel mirasın korunması ve toplumun bu mirasa olan bağlılığı vurgulanırken, aynı zamanda kültürün ekonomik etkileri de göz önünde bulunduruluyor. UNDP’nin girişimi başlangıçta bölgenin coğrafi ve kültürel çeşitliliğini yansıtan altı alana odaklanıyor;

• Dünyanın en ünlü mozaik koleksiyonlarından birine ev sahipliği yapan Hatay Arkeoloji Müzesi;
• Duvarları depremlerde yıkılan 2.000 yıllık Gaziantep Kalesi;
• Antakya’nın merkezindeki, ikonik minaresi yıkılan 14. yüzyıldan kalma Sarımiye Camii;
• Hatay’ın Arsuz ilçesindeki Mar Yuhanna Rum Ortodoks Kilisesi;
• Kahramanmaraş’ın merkezinde yüzlerce işletmenin yer aldığı şık çarşı; ve
• Adıyaman’da Kral Mithridates’in hüküm sürdüğü antik Arsameia arkeolojik alanı.

Hatay Arkeoloji Müzesi Müdürü Ayşe Ersoy, “Koleksiyonlarımızdaki her bir eser sadece Hatay’ın değil, tüm insanlığın ortak mirasıdır. İşte bu nedenle, kültürel mirasımızı kurtarmaya yönelik tüm bu kolektif çabalar için çok teşekkür ediyoruz“ şeklinde ifade ederken aynı zamanda, yerel gelenekler ile zanaatlar, el sanatları üreticileri ve turizm sektöründeki herkesin geçim kaynakları arasındaki doğrudan bağlantıyı dikkate alarak, somut olmayan kültürel mirasın önemini de vurgular nitelikte.

UNDP’nin bu çabalarına destek veren ülkeler ve özel sektör, bireysel bağışların yanı sıra büyük ölçekli katkılarda bulunmayı planlıyor. Ayrıca, Meta Vakfı da kampanyanın dijital platformlarda tanıtılması ve kültürel mirasın görselleştirilmesi için AR teknolojilerini kullanma sözü verdi. Kampanya, acil fon ihtiyacı olan kültür varlıklarının restore edilmesi konusunda toplum liderleri ve uzmanlarla bir araya gelerek devam edecek. Bu yardım ve dayanışmanın sürdürülebilir olması temennisiyle.

Mine Bora Diri
Kültür Yönetimi Danışmanı / Gazeteci Yazar

‘Doktordan Az Kullanılmış’