‘Afgan Kızı’nın Hikayesi – Özlem Dikel yazdı…
Savaşın tüm izlerini gözlerinde taşıyan Afgan kızının tüm dünyayı sarsan bakışları…
Hemen hemen hepimizin bildiği, hafızalarımıza kazınan güzel gözlü Afgan kızının fotoğrafını bir çok kez görmüşsünüzdür. Bu unutulmaz kareyi fotoğraflayan kişi ise Steve McCurry’dir.
1985 yılında National Geographic dergisine kapak olan “Afgan kızı” lakaplı Sharbat Gula’nın ünü hayatına nasıl etki etmiştir?
Sharbat Gula fotoğrafı çekildiğinde savaşın içinde öksüz kalmış 12 yaşında bir kız çocuğuydu. Steve McCurry’nin onu fotoğraflamasıyla hayatı bir anda değişti.
1984 senesi…
Steve McCurry, Sovyetler Birliği ve Afganistan arasındaki savaşın fotoğrafını çekiyordu.
Sharbat, Pakistan’da bir mülteci kampında yaşıyordu. Steve, Pakistan’daki mülteci kampında dolaşırken bir okulun öğrencilerinin de fotoğrafını çekmek istedi. Çocukların fotoğrafını çekerken gözlerinde savaşın izlerini taşıyan Sharbat’ı farketti. Öğretmeninden izin aldı ve Sharbat’ın dünyanın en ünlü portrelerinden biri olacağından habersiz Afgan kızını fotoğrafladı.
Savaşın tüm izlerini gözlerinde taşıyan Afgan kızının sarsıcı bakışlarını gören derginin editörü Bill Garrett ‘Aradığımız fotoğraf tam da bu’ dedi. 1 sene sonra National Geographic Haziran 1985 sayısında kapak fotoğrafı olarak yayınlandı.
Fotoğrafın dergiye kapak olmasıyla gözler bir anda Afganistan’ın acısına çevrildi. Sharbat’ın bakışlarındaki acı ve korku bütün dünyayı etkiledi.
Afganistan’da yaşananları Afgan kızının yüzünden okuyabiliyordunuz. Küçük bir kız çocuğunun hayata bu kadar anlamlı bakması için ne kadar çok acı çektiğini bize insanın içine işleyen yeşil gözleriyle gösterdi.
Adını bile bilmediğimiz Afgan kızı, Afgan savaşının ve mültecilerin simgesi olmuştu ve Steve McCurry’nin de ününe ün katmıştı. Bu fotoğraf sayesinde National Geographic Society, Afgan kız çocuklarının eğitimi ve kadınları için yardım kampanyaları başlattı.
Steve McCurry’nin çektiği bu fotoğraf dünyanın en iyi portreleri arasında girdi. İnsanlar bundan sonrası için Afgan kızının akıbetini merak etmeye başladılar. Fakat Sharbat, medyanın rahatlıkla ulaşabileceği bir coğrafyada yaşamadığı için Taliban rejimi yıkılana kadar Sharbat’ın kimliğine ulaşılamadı.
Steve yıllar sonra Sharbat’a ulaşmak için kampa gitmeye karar verdi. Ocak 2002’de National Geographic ekibiyle Sharbat’ın izini sürmek için Afganistan’a bir yolculuğa çıktı. Gittikleri bir mülteci kampında Sharbat’ın erkek kardeşini tanıyan birini bulmuştu.
Oradan oraya bağlantılar kurarak Sharbat’ı Afganistan’ın ücra bir noktasında buldular. Sharbat, 1992’de kamptan ayrılmış ve ülkesine dönmüştü.
O küçük kızın ‘Sharbat Gula’ olduğunu doğrulamak için fotoğraftaki göz irisinden tanıma sistemi ile test yaptılar. Steve, ‘Onu görür görmez tanımıştım buna hiç gerek yoktu’ diyordu ama sadece herkesin emin olması gerekiyordu. Böylece Sharbat’ın fotoğrafı 2. kez çekilecekti.
Sharbat Gula Afganistan’ın uzak bir köyünde kocası ve üç kızıyla yaşıyordu. Afganistan’ın yerel kurallarına göre bir kadın başka bir erkekle göz göze dahi gelemezdi. Steve ile yeniden bir araya gelmesi kocası ve abisinin izni alınarak mümkün oldu.
Sharbat’ın hayatı boyunca fotoğrafını çeken kişi tek Steve McCurry oldu. Sharbat’ın hikayesini National Geographic, Nisan 2002 sayısında ‘İşte O” başlığıyla yayınladı. Sharbat’ın hayatında ikinci kez fotoğrafı çekilmişti.
Peki bu fotoğraftan sonra Sharbat’ın başına neler geldi?
Nisan 2014’te Sharbat, Pakistan kimlik kartı çıkarmak için başvuruda bulundu. Fakat adını “Sharbat Bibi” olarak kullandı. Çünkü bu şekilde Pakistan’da kalmanın yolunu arıyorlardı. Fakat bu durum Sharbat’ın başına iş açtı ve “Oturma İzni Sahteciliği’nden hakkında soruşturma başlatıldı ve Sharbat tutuklandı.
Peşaver’de çıkarıldığı mahkemede suçlu olduğuna karar verildi ve 14 yıl hapis cezası istendi. Bu duruma itiraz oluştu ve en büyük tepkilerden biri de Steve McCurry’den geldi.
Sharbat’a sonsuz desteğini instagram hesabından paylaştığı şu cümlelerle belirtti:
“Ona ve ailesine hukuki ve ekonomik destek sağlamak için ne gerekiyorsa yapmaya hazırım. Yetkililerin bu eylemine mümkün olan en güçlü şekilde itiraz ediyorum. O, bütün hayatı boyunca acı çekti ve bu gözaltı onu insan hakkının korkunç bir şekilde ihlali anlamına geliyor”
Tüm bu itirazlardan sonra Pakistan hükümeti devreye girdi. “Pakistan İç İşleri Bakanı Chaudhry Nisar Ali Khan”ın konu ile ilgili olarak şunları söyledi: “Sanırım bu davayı hem onun kadın olması hem de insani bir açı barındırması nedeniyle yeniden incelemem gerekecek.”
Soruşturma 2 yıl sürdü. Sonuç olarak Sharbat’ın cezası 15 gün hapis ve 110.000 Rupe’lik para cezasına çevrildi.
Sharbat, ülkesine döndüğünde büyük bir ilgiyle karşılandı. Bir muhabirin kendisine sorduğu fotoğrafıyla ilgili olarak şunları söyledi: “O fotoğrafın bana geçmişte yarardan çok zararı oldu. Beni ünlü yaptı, ama aynı zamanda tutuklanmama da neden oldu.”
Bir yandan da o fotoğraf sayesinde para kazanıyordu. İlk zamanlarda fotoğrafın onu ünlü yapmasından hoşlanmasa da zamanla bu ünü doğru yere çevirdi. Dul ve yetim kalmış kişilere yardım etmeye başladı. Bundan da gurur duyduğunu dile getiriyordu.
Özlem Dikel
Steve McCurry Kimdir?
Amerikalı fotoğraf muhabiri. National Geographic Dergisi’nin 1985 Haziran sayısında “Afghan Girl” başlığıyla yayımladığı fotoğrafla tanındı.
Doğum tarihi: 23 Nisan 1950 (68 yıl yaşında), Darby, Pensilvanya, ABD
Sanat eserleri: Camels under a Blackened Sky, War
Eğitim: Pensilvanya Eyalet Üniversitesi
Temsilci: Magnum Photos
Ödüller: Genel Haberler Kategorisinde Dünya Basın Fotoğrafları Vakfı Ödülü
Kaynak: Vikipedi
