Kadıköy Kent Müzesi’ne Doğru – Mine Bora Diri yazdı…
Kadıköy’ün tarihi ve mekansal özelliklerinin kaybolmaması ve geleceğe taşınması için çalışmalarını sürdüren Kadıköy Belediyesi, 1938 yılında inşa edilen ve Kadıköy Mal Müdürlüğü binası olarak kullanılan yapıyı restore ederek Kadıköy Müzesi’ne dönüştürüyor. Cumhuriyet’in ilk yıllarında inşa edilen ve uzun yıllar bu amaçla hizmet veren Mal Müdürlüğü binası artık Kadıköy Kent Müzesi olarak faaliyete geçiyor. Rıhtım’daki, Tarih Edebiyat Sanat Kütüphanesi olarak kullanılan Tarihi Şehremaneti binasına komşu olan yapı, bodrum kat ve iki katıyla birlikte bin dört yüz metrekare kapalı alana sahip. Çalışmaların tamamlandığı bu yapıda Kadıköy’ün tarihine ilişkin belgeler ve görsellerin sergilenmesi planlanıyor. 2014 yılı itibariyle, Kadıköy Belediye Başkanlığı’na devredilmiştir.
Müzede proje çalışmaları artık son safhasında. Güçlendirme ve yenileme çalışmaları sona eren bina tuzlu sudan yıpranmış durumda ancak bunun etkisini hafifletebilmek için, binanın etrafına altı adet su pompası yerleştirmişler. Yapıyı etkileyebilecek yer altı ya da deniz suyunu bu pompalar sayesinde denize geri gönderiyorlar ve binanın temelini sağlam tutuyorlar. Yenileme çalışmalarını aslına uygun yapılmış, koruyabildikleri malzemeleri korumuşlar fakat koruyamadıkları için de özel imalat yaptırma yoluna gitmişler. Kent Müzesi, Kadıköy’e ayrı bir değer ve anlam kazandıracak çünkü Kadıköy’ün belleği ve kent geçmişi burada sergilenecek. Yan tarafta bulunan tarihi kütüphane binasıyla birlikte bu alan Kadıköy’ün yeni kültür alanlarından birisi olmaya hazır.
Kadıköy, İstanbul’un fethine kadar bağlar ve bostanlarla kaplı bir köy olarak biliniyordu. 1715 yılında 400 evden oluşan bir yerleşim yeri olarak bilinen Kadıköy, Kırım Savaşı’ndan sonra 19. yüzyılın sonuna doğru nüfusunu önemli ölçüde artırdı, özellikle gayrimüslim nüfusun artışıyla dikkat çekti. 1860 yılına gelindiğinde, Kadıköy’de bin beş yüz Rum, dokuz yüz Türk ve bir grup Levanten yaşamaktaydı. Rum nüfusun artışıyla birlikte Ermeniler, Levantenler ve Museviler de bölgeye yerleşmeye başladı. Mübadele sonrasında, Rum nüfusu önemli ölçüde azaldı. 1930 tarihli Pervititch haritalarında ise yerleşimin dokusu, Haydarpaşa, Moda ve Gazhane bölgelerine doğru genişlemiştir.
Kadıköy, sadece canlı atmosferi ve dinamik yaşamıyla değil, aynı zamanda tarihi yapılarıyla da dikkat çeken bir ilçe konumunda. İstanbul’un tarihinde önemli yere sahip olan Kadıköy, kültürel varlıkları, tarihi kişilikleri, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemine ait yapılarıyla kent belleği için önemli. Kentsel ve tarihi sit alanı, dört adet kentsel sit alanı ve bir adet kentsel ve doğal sit alanı bulunuyor. Bu alanlar, Kadıköy’ün tarihi dokusunun ve mimari mirasının korunmasına yönelik adımlar olarak göze çapıyor. Toplam binin üzerinde tescilli eski eser bulunmakta ve bu yapılar kültürel ve tarihi zenginliğini yansıtıyor.
Kadıköy Belediyesi, işte bu zengin mirası koruma ve gelecek nesillere aktarma vizyonuyla hareket ediyor. Geçmişte resmi müdürlük olan yapıyı restore ederek Kadıköy Müzesi’ne dönüştürme projesi de bu çabaların bir parçasıdır. Kadıköy’ün tarihine ait belgeler ve görsellerin sergileneceği bir sergi alanı oluşturulması planlanıyor. Bu müze projesi, sadece Kadıköy sakinlerini değil, İstanbul’da yaşayan tüm vatandaşları geçmişle gelecek arasında bir köprü kurmaya teşvik etmeyi ve kültürel bilinci artırmayı amaçlıyor. Kadıköy’ün bu sayede İstanbul açısından taşıdığı tarihsel önem daha da açığa çıkarılacak ve ilçenin kültürel zenginliği daha geniş kitlelere ulaşacaktır.
Kadıköy Belediyesi, geçen sene zarfında sosyal medya üzerinden yaptığı duyurularla Kadıköy Müzesi projesini tanıttı. Projenin amacı, Kadıköy’ün kent belleğini ve mirasını yaşatmak, ilçenin kültürel dokusunu korumak ve gelecek kuşaklara aktarabilmekti. Kent Müzesi, farklı kültürleri ve insanları içinde barındıran Kadıköy’ün hafıza mekânı olacak ve ilçenin tarihine ışık tutacak önemli bir yapı olma yolunda ilerliyor. Anadolu yakasının Adalar Müzesi’nden sonra ikinci kent müzesi de olma yolunda.
Geçtiğimiz Ocak ayında mekan, uluslararası dijital sanat fuarına ev sahipliği yaptı. Kadıköy Kent Müzesi de ilk defa bu etkinlik sayesinde kapılarını açtı. Sanatçılar Hande Şekerciler ve Arda Yalkın tarafından, uluslararası bir etkinliğe olan gereksinimden dolayı hayata geçirilen Noise_Media Art, davet edilen sanatçı ve galerilerin katılabildiği yapısıyla, ilk edisyonunda medya sanatı alanında tanınmış küratör Dominique Moulon’nun seçkisiyle bir araya geldi. Noise_Media Art’ın ilk edisyonunda DAM, Kate Vass Gallery, Elektra, Julie Caredda gibi uluslararası galerilerin yanında Art On, Sanatorium, Pilot, Siyah Beyaz Galeri gibi Türkiye’nin önemli galerileri, sanat üretimlerinde gelenekselin dışında üretim yapan ve eserlerinde teknolojiyi yoğun olarak kullanan sanatçıların eserleri sergilendi. Alan Kadıköy ve Haliç Sanat’ta da devam eden etkinlikte, eğitim ve konuşmalar da yapıldı. Kadıköy Kent Müzesi de etkinliklerin gerçekleştiği ana mekanlardan biri oldu.
Mine Bora Diri
Kültür Yönetimi Danışmanı / Gazeteci Yazar
